70. rocznica wyzwolenia KL Auschwitz będzie dla Telewizji Polskiej okazją do przedstawienia – za sprawą licznych programów i opowieści – tragedii Szoah i straszliwego systemu gett i obozów koncentracyjnych, a także tych Polaków, którzy – jak organizatorzy Żegoty – podjęli z nim nierówną walkę. To wielka lekcja historii i pamięci na sześciu antenach nadawcy publicznego.
Swoistym wprowadzeniem w atmosferę 70. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz będzie 20 stycznia emisja polskiego dokumentu z 2013 roku pt. „Kabaret Śmierci” Andrzeja Celińskiego w TVP2 HD w ramach cyklu „Świat bez fikcji” (godzina 22:55 – powtórka tego samego dnia o godzinie 3:50). To opowieść o artystach żydowskiego pochodzenia, walczących o przetrwanie za pomocą jedynej dostępnej im broni – twórczości muzycznej, teatralnej i filmowej. Przed hitlerowskim aparatem represji bronią się za pomocą żartu, przedstawień kabaretowych, skeczy, spektakli, piosenek, koncertów. Organizują je w obozach koncentracyjnych i gettach. Walczą o życie, ale przede wszystkim – jak sami podkreślają – o duszę i godność. Symbolicznym przewodnikiem po pełnym paradoksów, nieprawdopodobnych wydarzeń i dramatycznych spięć świecie obozowych kabareciarzy, gwiazd wiedeńskich i warszawskich scen, aktorów, muzyków i popularnych przed wojną filmowców jest legendarna postać getta warszawskiego – uliczny błazen Rubinstein.
W filmowej podróży docieramy do warszawskiego getta, obozów w Kurowicach, Jaktorowie, Buchenwaldzie, Theresienstadt, Auschwitz, Ravensbruck. W roli komentatorów wydarzeń występują współcześni artyści i pisarze, którzy zgłębiali w swojej twórczości temat sztuki za kolczastym drutem, oraz ostatni żyjący uczestnicy i świadkowie wydarzeń.
Jako wyjątkowe wydarzenie zapowiada się premiera dokumentu Marka Tomasza Pawłowskiego „Dotknięcie Anioła” w ramach cyklu TVP1 HD „Oglądaj z Andrzejem Fidykiem”. Jedynka pokaże ten film 22 stycznia o godzinie 22:20. Film stawia przed polską i międzynarodową społecznością dramatyczne pytania, drążąc temat, który rzadko pojawia się w rocznicowych programach i publikacjach poświęconych Zagładzie. Czy był możliwy inny scenariusz Holocaustu? Czy można było uratować tysiące Żydów ze Śląska, zanim powstała idea najokrutniejszego z obozów śmierci? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu, ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów…
Jak podkreślają recenzenci filmu, ze szczególnym pietyzmem i szacunkiem dla najmniejszego detalu odtwarza on realia towarzyszące Zagładzie łącząc zdjęcia archiwalne z dzisiejszymi, ożywiając nawet niektóre obrazy i sceny (oryginalną techniką „archi kolażu”, przy której współpracował z grafikiem Robertem Manowskim).
„Dotknięcie anioła” pokaże również TVP Historia (27 stycznia o godzinie 18:05 i 28 stycznia o 1:25 (powtórka)).
26 stycznia, w przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu, TVP1 HD przygotowała niespodziankę – o godzinie 20:25, w paśmie Teatru Telewizji, zobaczymy słynne brytyjskie „Ostateczne rozwiązanie” (reż. F. Pierson). To nakręcona w autentycznych wnętrzach rekonstrukcja rozstrzygającego dla losów Żydów, historycznego spotkania nazistowskich decydentów w Wannsee 20 stycznia 1942 roku. Wartością samą w sobie są tu kreacje aktorów światowej sławy: Kennetha Branagha, Colina Firtha i Stanleya Tucciego (Złoty Glob). Nagrodą Emmy nagrodzono autorów scenariusza: Kennetha Branagha i Loringa Mandela.
O godzinie 22:10 TVP1 HD zaprezentuje czwartą część brytyjskiej opowieści dokumentalnej (prod. Sky Vision) „Polscy bohaterowie wojenni”. Nosi ona tytuł „Żegota. Na pomoc Żydom” i traktuje o ciągle zbyt słabo znanym fragmencie wspólnych polsko-żydowskich losów. Żegota – czyli Rada Pomocy Żydom przy Delegacie Rządu RP na Kraj była to polska humanitarna organizacja podziemna działająca w latach 1942-45, jako organ polskiego rządu na uchodźstwie, której zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach oraz poza nimi. Rada wspierała politykę pomocy humanitarnej wysokiego ryzyka, dzięki czemu uratowano tysiące istnień ludzkich.
Akcje Rady były skomplikowane, czasem kontrowersyjne, realizowane przez ludzi pełnych pasji i odwagi. Wyciągali oni z getta mężczyzn, kobiety, dzieci i ukrywali w bezpiecznych domach. Najbardziej bohaterscy, jak Irena Sendler, wytrzymywali brutalne przesłuchania. Po klęsce hitleryzmu pojawiły się nowe zagrożenia w postaci komunistycznych represji: ci, którzy chronili Żydów, zaczęli być traktowani jak wrogowie państwa, a ich bohaterskie historie były skazane na zapomnienie.
26 stycznia do tragedii Holocaustu i 70. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz nawiązywać będą również propozycje programowe TVP Historia. O godzinie 12:20 rozpocznie się emisja dokumentu w reżyserii Dariusza Króla „Moja Ameryka będzie tutaj”, zaś tuż po nim (godzina 12:45) zobaczymy film fabularny Krzysztofa Zanussiego „Życie za życie. Maksymilian Kolbe” z pamiętnymi rolami Christophera Waltza, Edwarda Żentary, Artura Barcisia, Gustawa Lutkiewicza, Krzysztofa Zaleskiego, Jerzego Stuhra, Andrzeja Szczepkowskiego, Jerzego Przybylskiego, Jana Peszka. O godzinie 14:40 antena zaproponuje natomiast program publicystyczny z cyklu „Cafe Historia” – „70. rocznica wyzwolenia Auschwitz”, w którym goście Marcina Zaborskiego będą rozmawiać o specyfice, organizacji i współczesnej roli Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Do rocznicy wyzwolenia obozu w Auschwitz nawiąże też zaplanowany przez TVP Regionalną na 26 stycznia (godzina 2:45) dokument Borysa Lankosza „Radegast”. Motywem przewodnim filmu jest relacja Lucille Eichengreen, jednej z niewielu ocalałych mieszkanek łódzkiego getta, o łódzkiej stacji kolejowej Radogoszcz, dokąd przyjeżdżały transporty Żydów z Zachodu i skąd wyjeżdżały analogiczne transporty na Wschód.
27 stycznia – Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu – zostanie w sposób szczególny potraktowany przez czołowe anteny telewizji publicznej, w tym TVP INFO, gdzie zaplanowano obszerne transmisje rocznicowych uroczystości i dziennikarskie relacje we wszystkich serwisach informacyjnych. Od 15:20 do 16:45 trwać będzie w TVP1 HD oraz w TVP Polonia transmisja z głównych uroczystości z Auschwitz.
Jedynka przygotowała z tej okazji także specjalne, 40-minutowe wydanie „Wiadomości”, a na zakończenie dnia – w znanym cyklu „Notacje” – opowieść o Stanisławie Szpunarze, wieloletnim (od czerwca 1940 roku) więźniu KL Auschwitz numer 133. 27 stycznia o godzinie 13:50 dokument ten pojawi się również w TVP Historia.
Niezwykłego wydarzenia można oczekiwać też na antenie Dwójki za sprawą filmu dokumentalnego „Ciemności skryją ziemię” w reżyserii Andre Singera. Jego światowa premiera odbyła się niedawno – w czerwcu 2014 roku na prestiżowym festiwalu w Sheffield, gdzie zdobył wyróżnienie specjalne. Dwójka pokaże ten niezwykły film we wtorek 27 stycznia, o godzinie 22:50, a w dniu lub okolicy tego dnia zrobią to też: HBO (USA), ARTE (Niemcy/Francja), ARD (Niemcy), Channel 4 (Anglia), VPRO (Holandia), Channel 8 Hot (Izrael), DR (Dania), RTVSLO (Słowenia), YLE (Finlandia), RTP (Portugalia) i NRK (Norwegia).
Film przedstawia proces wyzwalania nazistowskich obozów koncentracyjnych. Niezwykłe materiały archiwalne, nakręcone przez wojskowych operatorów wszystkich alianckich armii, obejmują zdjęcia z obozów koncentracyjnych m.in. w Buchenwaldzie, na Majdanku, w Auschwitz i Dachau. Rozmowy z osobami, które przetrwały, jak i z byłymi żołnierzami, biorącymi udział w wyzwalaniu obozów, ukazują niewyobrażalną skalę zbrodni i szok, jaki ona wywoływała u współczesnych. Motywem przewodnim filmu jest proces produkcji epickiego filmu, dokumentującego zbrodnie nazistów, przygotowywanego przez czołowych filmowców: Sidneya Bernsteina, Richarda Crossmana i Alfreda Hitchcocka w ramach brytyjskiego Ministerstwa ds. Informacji. Głównym celem dokumentu miało być precyzyjne określenie zakresu zbrodni oraz obrona przed ewentualnymi zarzutami fałszerstwa czy oszustwa.
Problematyka związana z rocznicą wyzwolenia obozu nazistowskiego w Auschwitz wypełni 27 stycznia niemal cały program TVP Historia. Prócz premierowego na tej antenie pokazu filmu „Dotknięcie Anioła”, warto zwrócić uwagę na emisję dokumentalnej opowieści o Szymonie Wisenthalu (godzina 11:25), dokument „Anus mundi” – historię ostatniego żyjącego więźnia Sonderkommando (godzina 12:15), historię znanego polskiego aktora Augusta Kowalczyka, numer obozowy 6804 (godzina 12:45) czy dokument „AUSCHWITZ-BIRKENAU – Anatomia zbrodni” (godzina 14:50). O godzinie 21:00 rozpocznie się emisja wstrząsającego reportażu o zagładzie Żydów z Józefowa Roztoczańskiego „Śmierć bez nazwiska i twarzy” w ramach autorskiego cyklu Adama Sikorskiego „Było nie minęło – kronika zwiadowców historii” (powtórka 28 stycznia o godzinie 16:25), zaś o 22:40 zaplanowany jest dokument „Dzieci narysowały śmierć”. Natomiast późnym wieczorem (godzina 23:35) „Uciekinier” – film Marka Tomasza Pawłowskiego o losach Kazimierza Piechowskiego, organizatora najbardziej brawurowej ucieczki z Auschwitz. Piechowski opowiada o dramatycznych chwilach swego życia, zarówno o koszmarze czasów obozowych, jak i o walce przeciw hitlerowcom w oddziale Armii Krajowej, za co po wojnie władze komunistyczne wtrąciły go do więzienia.
Dzień zakończy pokaz równie interesujących dokumentów: „Kapela oświęcimska” (godzina 00:45), „Byłem w Sonderkommando” (godzina 1:20) i węgierskiego „Meczu w piekle” (godzina 2:25).
Także w TVP Regionalnej znajdzie się znaczący akcent rocznicowy – dokument „Dziewczęta z Auschwitz” w reż. Kingi Wołoszyn-Świerk (godzina 14:20, powtórki o godzinie 23:15 i 3:55). To spojrzenie na tematykę obozową oczami współczesnych młodych kobiet i ich rówieśnic sprzed 70 lat, byłych więźniarek obozu Auschwitz – Birkenau. W filmie, obok Polek, występują również Czeszka i Niemka. Pomimo upływu czasu, wspomnienia obozowe wciąż żyją w pamięci tych kobiet. Nie mogą się od nich uwolnić także najbliższe im osoby. Dla pokolenia, które nigdy nie zaznało wojny i dorastało we względnym dobrobycie, opowieści o obozowym życiu są szokujące. I nie są w nich najważniejsze elementy powszechnie znane z podręczników historii – głód, brak higieny, insekty czy choroby, ale wszechobecne poniżenie godności człowieka.
„Dziewczęta z Auschwitz” zaprezentuje również TVP Polonia 29 stycznia (godzina 23:40, powtórka o godzinie 4:55 i w sobotę 31 stycznia o godzinie 15:00 w wersji z napisami w języku angielskim).
Problematyka rocznicowa kontynuowana będzie też 28 stycznia w TVP Historia, przede wszystkim za sprawą filmu Krzysztofa Miklaszewskiego „Apteka pod Orłem” (godzina 18:00). To dokumentalna opowieść o okupacyjnej historii krakowskiej apteki, włączonej przez Niemców w obszar utworzonego w marcu 1941 roku getta żydowskiego. Film upomina się o pamięć o Tadeuszu Pankiewiczu, który i zawód farmaceuty, i aptekę „Pod Orłem” odziedziczył po przodkach, znakomitych galicyjskich aptekarzach. Pankiewicz, jedyny Polak mieszkający na co dzień pośród żydowskiej społeczności, okazał się jej prawdziwym opiekunem i wybawcą, a jego apteka oazą dla dziesiątków ludzi i przedsionkiem do wolności. O godzinie 22:40 antena przypomni węgierski „Mecz w piekle” – o meczu piłki nożnej pomiędzy hitlerowcami a węgierskimi jeńcami wojennymi.
Źródło: Telewizja Polska
