Cztery dokumenty poświęcone najstraszniejszym masowym zbrodniom XX wieku, których twórcy próbują nie tylko udokumentować i opisać zło, ale też je zanalizować, pokaże w marcu TVP Kultura w swoim dokumentalnym paśmie w kolejne środy.
Filmy te, zebrane przez TVP Kultura w cykl dokumentalny „Krajobraz po wojnie”, łączy jeden temat – wielkich zbrodni XX wieku, dokonanych przez nazistów, indonezyjskie szwadrony śmierci i Czerwonych Khmerów. Są to filmy, które oddają skalę cierpienia i spustoszeń, jakich doświadczyli pojedynczy ludzie i całe społeczeństwa, ale też próbujące przeniknąć do psychiki katów, znaleźć odpowiedź na pytanie, co powodowało ludźmi, którzy dokonywali masowych mordów.
„Ciemności skryją ziemię”
reż. Andre Singer (2014)
Wyemitowany w 70. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przez największe światowe telewizje, w tym Telewizję Polską, dokument wywołał wielkie poruszenie wśród widzów. „Ciemności skryją ziemię” to film, który wyrósł z potrzeby precyzyjnego i rzetelnego udokumentowania zbrodni dokonanych przez nazistów. Przedstawia proces wyzwalania nazistowskich obozów koncentracyjnych przez wojska alianckie wiosną 1945 roku. Wykorzystano w nim unikalne materiały filmowe nakręcone przez wojskowych operatorów alianckich armii, m.in. w Bergen-Belsen, Buchenwaldzie, Majdanku, Auschwitz i Dachau. W filmie głos zabrały osoby, które przetrwały życie w obozach, oraz byli żołnierze, biorący udział w ich wyzwalaniu. Jego motywem przewodnim jest proces produkcji epickiego filmu, który miał ujawnić skalę nazistowskich zbrodni. Za jego realizację zabrali się czołowi filmowcy lat 50.: Sidney Bernstein, Richard Crossman i Alfred Hitchcock, we współpracy z brytyjskim Ministerstwem ds. Informacji. Prace nad filmem zostały jednak przerwane, z politycznych, nie do końca jasnych powodów. Do zebranych wówczas materiałów po 70 latach powrócił Andre Singer. Światowa premiera zrealizowanego przez niego dokumentu odbyła się w czerwcu 2014 roku na festiwalu w Sheffield, gdzie film zdobył wyróżnienie specjalne.
Emisja: środa, 4 marca, godzina 20:20
„Zło radykalne”
reż. Stefan Ruzowitzky (2013)
Dlaczego zwykli mężczyźni, przyzwoici ojcowie rodzin zabijali codziennie setki kobiet, dzieci, niemowląt? Członkowie hitlerowskich szwadronów śmierci zamordowali w Europie Wschodniej dwa miliony cywilów. Stawali ze swoją ofiarą twarzą w twarz i oddawali strzał w jej głowę. Dzięki listom i pamiętnikom, jakie zostawili, możemy usłyszeć ich myśli. Podczas procesów, na sali sądowej wyjaśniali, dlaczego nie odmówili wykonania rozkazów i jak to się stało, że zabijanie stało się dla nich rutyną. W filmie grono ekspertów, m.in. Benjamin Ferencz, główny prokurator Trybunału Norymberskiego, oraz Christopher Browning, autor książki „Zwykli ludzie. 101. Policyjny batalion rezerwy” pomagają zrozumieć strategię ludobójstwa. Zastanawiają się, czy dziś ludzie postąpiliby inaczej, jak pokonać naszą skłonność do konformizmu i przemocy i na ile niebezpieczni są zwykli ludzie.
Emisja: środa, 11 marca, godzina 20:20
„Scena zbrodni” – PREMIERA
reż. Joshua Oppenheimer (2012)
Głośny dokument Joshuy Oppenheimera o zbrodniach indonezyjskich brygad śmierci, które podczas puczu wojskowego w 1965 roku zamordowały ponad milion ludzi, a ich zbrodnie nie zostały rozliczone do dziś. Reżyser spędził siedem lat z emerytowanymi dowódcami paramilitarnych oddziałów. Członkowie brygad śmierci bez oporów opowiadają o swoich uczynkach, a nawet demonstrują, w jaki sposób dokonywali egzekucji, powołując się na przykłady z amerykańskiego kina. Namówieni przez reżysera, w filmowej scenografii ochoczo odtwarzają scenariusze zbrodni. Werner Herzog uznał ten film za najbardziej surrealistyczny i przerażający dokumentalny obraz ostatniej dekady. „Scena zbrodni” zdobyła m.in. Europejską Nagrodę Filmową w 2013 roku za najlepszy film dokumentalny, Nagrodę BAFTA, była też nominowana do Oscara.
Premiera: środa, 18 marca, godzina 20:20
„Brakujące zdjęcie” – PREMIERA
reż. Rithy Panh (2013)
W latach 60. i wczesnych 70. Kambodża przeżywa okres kulturowej aktywności po wystąpieniu z Unii Francuskiej. Politycznie sytuacja zaognia się jednak coraz bardziej, aż do wybuchu rewolucji Pol Pota i Czerwonych Khmerów w 1975 roku, którzy po zwycięstwie przesiedlają miliony ludzi: inteligencji i klasy średniej do obozów pracy, którzy – wyniszczani przez głód, choroby i tortury strażników rewolucji – giną tam okrutną śmiercią (szacunkowe dane mówią o ponad 2,5 milionach ofiar). Ponieważ zbrodnia ta nie została udokumentowane na żadnych zdjęciach reżyser Rithy Panh odtwarza losy obywateli Kambodży osadzając je w świecie animowanych glinianych figurek. Kontrapunktem dla animowanego świata zbrodni stają się propagandowe filmy reżimu Czerwonych Khmerów, ukazujące radość mieszkańców socjalistycznego państwa. Film został nagrodzony na festiwalu w Cannes oraz na licznych międzynarodowych festiwalach filmowych (w Belgii, Izraelu, Niemczech, etc.), nominowany do Oskara i nagród Europejskiej Akademii Filmowej 2014.
Premiera: środa, 25 marca, godzina 20:20
Źródło: Telewizja Polska
