W kwietniu 1940 roku ponad 25 tys. polskich jeńców wojennych zostało zamordowanych i pogrzebanych w masowych mogiłach rozsianych po terytorium Rosji, Ukrainy i Białorusi. 75. rocznica zbrodni katyńskiej stała się tematem wielu filmów dokumentalnych, reportaży i dramatów historycznych, które pojawią się w tych dniach na antenach Telewizji Polskiej.
8 kwietnia TVP1 HD rozpocznie emisję polskiego, krótkometrażowego serialu dokumentalnego z 2010 roku pt. „Epitafia katyńskie”. Jego reżyserami byli Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki i Piotr Wejchert. W cyklu kilkunastu miniatur filmowych, poświęconych zamordowanym przez NKWD polskim oficerom oraz ich rodzinom zobaczymy sylwetki ks. Jana Leona Ziółkowskiego, por. Władysława Bukraby i Emanuela Aladara Korompaya. 9 kwietnia o godzinie 13:35 Jedynka zaprezentuje biografie Mieczysława Birnbauma (pseud. Mieczysław Binom), o godzinie 14:45 – Jana Potockiego, o godzinie 16:50 Jakuba Wajdy, zaś 10 kwietnia o godzinie 8:50 por. Karola Waltera, o godzinie 12:35 Kazimierza Solskiego i o godzinie 16:50 Józefa Barana-Bilewskiego. Cykl zakończy się 11 kwietnia filmami o kpt. Leonardzie Niemirowiczu (godzina 8:15), o Włodzimierzu Józefie Godłowskim (godzina 11:40) i o godzinie 13:50 o por. Józefie Kominku.
9 kwietnia o godzinie 10:55 TVP1 HD i TVP Polonia wspólnie będą transmitować z Polskiego Cmentarza Wojennego w Kijowie-Bykowni spotkanie Prezydentów Polski i Ukrainy oraz Mszę Świętą upamiętniająca obchody 75. Rocznicy Zbrodni Katyńskiej.
W sobotę, 11 kwietnia Jedynka zaprosi o godzinie 21:25 na premierę dramatu historycznego Janusza Zaorskiego „Syberiada polska”. W rolach głównych m.in. Urszula Grabowska, Adam Woronowicz, Sonia Bohosiewicz i Jan Peszek. Inspiracją dla reżysera stała się książka Zbigniewa Domino „Syberiada polska”. Jest ona pierwszą częścią trylogii powieściowej o żyjących na kresach II Rzeczypospolitej ludziach (głównie Polakach, choć nie tylko), wywiezionych po 17 września 1939 roku na „nieludzką ziemię”. Scenariusz autorstwa Michała Komara i Macieja Dutkiewicza nie zawsze ściśle trzymał się literackiego pierwowzoru, podążając raczej za wizją Zaorskiego, wedle której trudno w filmie wskazać głównego bohatera. Jest nim bowiem cała społeczność wysiedleńców, zróżnicowana pod względem biografii, charakterów i narodowości. Akcja „Syberiady polskiej” rozpoczyna się 1 września 1939 roku, w chwili agresji nazistowskich Niemiec na Polskę. Po siedemnastu dniach od wschodu „cios w plecy” zadaje II Rzeczypospolitej sowiecka Rosja. We wsi, w której mieszka rodzina Jana Doliny rozpoczyna się komunistyczna agitacja. Mieszkańcy są jednak na nią najwyraźniej zbyt odporni, w związku z czym już w lutym 1940 roku Sowieci postanawiają wywieźć ich w bydlęcych wagonach na Syberię. Tam, w położonym na odludziu obozie, zostają skazani na katorżniczą pracę przy wyrębie drzewa. Szczególnie trudno jest zimą, kiedy temperatura spada kilkadziesiąt stopni poniżej zera. Komendantem obozu jest sadystyczny kapitan NKWD Sawin, pałający nienawiścią do Polaków. Za ulubiony cel psychicznych tortur obiera sobie Jana Dolinę, który niegdyś służył w polskim wojsku. Perfidia Sawina osiąga apogeum w chwili, gdy wysyła Jana na kilkutygodniowy spływ drewna, podczas gdy jego żona ciężko choruje na tyfus. (powtórka: niedziela, 12 kwietnia, godzina 00:55).
W poniedziałek 13 kwietnia o godzinie 21:25 Jedynka pokaże film dokumentalny Lisbeth Jessen „Czaszka z Katynia”. Jest to historia czaszki zamordowanego w Katyniu polskiego oficera, którą do Kopenhagi przemyca duński naukowiec. Film opowiada też o losach i przeżyciach lekarzy pracujących na miejscu ekshumacji grobów w 1943 roku.
Tematykę katyńską podejmuje także TVP Historia, która 12 kwietnia o godzinie 13:40 wyemituje reportaż Barbary Włodarczyk z 2010 roku „Szerokie tory – Katyń”. Autorka wraca w nim do sprawy zbrodni katyńskiej. Jej technologia opracowana była w najmniejszych szczegółach. Strzał zawsze w tył głowy i zawsze z bliska, żeby nie marnować kul. Kaci, którzy wykonywali egzekucję, żalili się, że byli tak przesiąknięci zapachem krwi, że nawet psy od nich uciekały. O tych i o innych szczegółach mordu opowie wicedyrektor Muzeum Katyńskiego, które dokumentuje wspomnienia osób mieszkających w okolicach lasu katyńskiego. W programie znajdą się pełne emocji wspomnienia o szczegółach i okolicznościach zbrodni, a także o tym, w jaki sposób i dlaczego skrywano prawdę.
Wieczorem, o godzinie 21:20 historyczny kanał telewizji publicznej zaprosi na program dokumentalny „Katyń – zbrodnia i wielkie kłamstwo”. Ilustrowane materiałami archiwalnymi fragmenty reportażu komentują: ksiądz prałat Zdzisław Peszkowski – kapelan Rodzin Katyńskich, prof. Paweł Wieczorkiewicz – historyk XX wieku, prof. Witold Kulesza – IPN, Adam Macedoński i Andrzej Kostrzewski – założyciele Instytutu Katyńskiego w Krakowie. Program zawiera wiele dotąd niepublikowanych materiałów i fotografii dotyczących prób ukrycia prawdy. Natomiast TVP Regionalna 10 kwietnia zaprosi o godzinie 14:30 na film dokumentalny „Nieznana Białoruś. – Katyń. 70 lat później” Halona Samojłau, w którym podjęto się próby wyjaśnienia prawdziwych przyczyn zatajania historii wyjaśnienia przyczyn, dla których w Rosji nagle objęto tajemnicą dużą część dokumentów katyńskich.
Źródło: Telewizja Polska
