Marszałek Józef Piłsudski wszystkim żyjącym uczestnikom Powstania Styczniowego przyznał uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. To właśnie oni kształtowali wrażliwość „Kolumbów”, przyszłych powstańców warszawskich i żołnierzy Armii Krajowej. Z okazji 150 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego TVP Historia przypomina postaci przywódców Powstania, losy powstańców oraz tło historyczne wielkiego narodowego zrywu.
8:10 – „Styczniowa branka” reż. Aleksandra Nockowska – cykliczny program edukacyjny przeznaczony dla uczniów szkół ponadpodstawowych. Odcinek dedykowany genezie Powstania Styczniowego
8:40 – „Bój pod Świętym Krzyżem” reż. Marek Maldis – reportaż z rekonstrukcji bitwy pod Świętym Krzyżem z czasów Powstania Styczniowego. Historyczne wydarzenia są tłem rozmów z uczestnikami rekonstrukcji o tym, czym dziś dla nas jest tradycja Powstania Styczniowego. Rodzina Osiatyńskich kultywuje w ten sposób pamięć o swoich przodkach, którzy walczyli w Powstaniu, dla najmłodszego pokolenia rekonstrukcja historycznych wydarzeń jest żywą lekcją historii.
11:10; 22:55 – „Po co Ci te chłopy – rzecz o Karolu Lewakowskim” reż. Marek Maldis – film dokumentalny o Karolu Lewakowskim. Ponad 100 lat temu był pierwszym polskim „europosłem” w Unii Międzyparlamentarnej. Biznesmen, społecznik, człowiek, który nie wahał się dobyć broni i pojedynkować w obronie ojczyzny albo swoich racji. W tej filmowej historii jak w soczewce skupiają się losy Polski i Polaków z przełomu XIX i XX w. Opowieść zaczyna się i kończy w Snopkowie, nieopodal Lwowa gdzie urodził się Lewakowski. Drugi Snopków leży wśród alpejskich szczytów w Szwajcarii. Tak nazwał swoją willę w Rapperswilu bohater dokumentu. Lwowski i Szwajcarski Snopków dzielą tysiące kilometrów i 76 lat, wypełnionych burzliwymi wydarzeniami. Od powstania styczniowego, przez budowanie kolei żelaznej i naftowe odwierty na Podkarpaciu, po wielką polityczną przygodę, która Karola Lewakowskiego zaprowadziła do ław sejmowych i… na więzienną pryczę.
12:05 – Było, nie minęło. Kronika Zwiadowców Historii – Victoria Żyrzyńska – reż. Adam Sikorski – Bitwa pod Żyrzynem była największą batalią Powstania Styczniowego. Za II Rzeczpospolitej jej rocznice były pretekstem do patriotycznych manifestacji. Reportaż przypomina dzieje bitwy i jej znaczenie dla losów Powstania i kolejnych pokoleń. To także wyprawa w poszukiwaniu pamiątek bitwy Żyrzyńskiej, które przetrwały do dziś.
13:10 – „Z archiwum Filmoteki Narodowej” – „Wierna Rzeka – trzy adaptacje” – reż. Marek Maldis – reportaż opowiadający o trzech ekranizacjach powieści Stefana Żeromskiego, które powstały w polskim kinie. Pierwszą, jeszcze w epoce kina niemego wyreżyserował Edward Puchalski. Druga powstała zaledwie 14 lat później – w 1936 r. Wyreżyserował ją Leonard Buczkowski zagrała plejada gwiazd przedwojennego kina: m.in. Józef Orwid, Mieczysław Cybulski, Jerzy Rygier. Trzecie podej1)ście do arcydzieła Żeromskiego to lata osiemdziesiąte XX wieku. Trzy rózne interpretacje – trzy spojrzenia na dzieje Powstania Styczniowego.
13:25; 0:15 – „Wierna rzeka” reż. Leonard Buczkowski – film fabularny zrealizowany w 1936 r. na kanwie powieści Stefana Żeromskiego.
15:30 – „Człowiek świętego imienia – rzecz o Romualdzie Traugutcie” reż. Leszek Wasiuta, Teresa Gordon – Filmowa opowieść o losach i działalności Romualda Traugutta. Dla Elizy Orzeszkowej był herosem walki o sprawę narodową. W okresie międzywojennym otaczano go kultem i kreowano na duchowego przewodnika marszałka Józefa Piłsudskiego. W Polsce Ludowej przedstawiano go jako bojownika walczącego o wyzwolenie społeczne i narodowe w tej właśnie kolejności. W książce „Kompleks Polski” Tadeusza Konwickiego jest podrzędnym człowiekiem, który nie tylko nie był bohaterem, ale nawet nie chciał nim zostać. Jakim człowiekiem był naprawdę?
18:00 – „Fotografie z Powstania Styczniowego” – reż. Tomasz Pomarański, Tomasz Kamiński – reportaż opowiadający o losach bohaterów Powstania Styczniowego, uwiecznionych na fotografiach. Powstanie było pierwszym w historii czynem zbrojnym dokumentowanym przez fotografów. Jakich używali technik, co fotografowali? Opowieść o zachowanych zdjęciach historiach ludzi na nich uwiecznionych i tych, którzy fotografowali.
18:20 – „Cafe Historia” – program publicystyczny a w nim spotkanie z twórcami filmu „Rok 1963”. Rozmowa o kulisach powstawania filmu ale także o tym czym dziś dla licealistów jest tradycja Powstania Styczniowego, dlaczego warta jest zgłębiania, kultywowania.
18:40; 1:30 – „Siła tradycji – Powstanie Styczniowe” reż. Maciej Zakrocki – Filmowa opowieść o tradycjach Powstania Styczniowego, współczesnych skojarzeniach z tym dramatycznym zrywem Polaków oraz pozytywistycznych popowstańczych działaniach.
19:45 – „Desperacja” – reż. Zbigniew Kuźmiński – Film opowiada o losach i miłości Marcina – studenta malarstwa i Katarzyny na tle wydarzeń poprzedzających wybuch Powstania Styczniowego. Wielka polityka i zwykła codzienność oddają klimat wielkiego narodowego zrywu. Miłość, ojczyzna i zdrada – wielkie uczucia i niezwykła historia.
Premiera w TVP Historia
21.05 – „Rok 1863” – reż. Przemysław Bednarczyk – film dokumentalny przedstawiający genezę i przebieg Powstania Styczniowego przez pryzmat wydarzeń politycznych i militarnych ale także losów braci Brykczyńskich. Młodych ludzi, których misją stała się walka w Powstaniu Styczniowym. Opowieść pełna rzetelnych faktów ale też wielkich emocji prowadzi przez powstańcze bitwy, ale też salony europejskie, w których zapadały decyzje o losach powstańców. Wydarzenia historyczne komentują profesorowie: Wiesław Caban (UJK), prof. Wiesław Śladkowski (UMCS), prof. Andrzej Szwarc (UW), prof. Zbigniew Niebielski (KUL).
22:15 – „Spór o historię” – program publicystyczny – O tym czy warto było podejmować walkę o zwrotach politycznych i konsekwencjach romantycznego narodowego zrywu rozmawiają profesorowie historii.
23:50 – „Powstanie styczniowe w sztuce” – w programie pamiątki narodowe, zabytki malarstwa, literatury rzeźby czyli artystyczna wizja Powstania Styczniowego.
Źródło: Telewizja Polska