W związku z 73. rocznicą wybuchu II wojny światowej (1 września 1939 roku) TVP Historia zaprasza na filmy dokumentalne i fabularne opowiadające o tym tragicznym dniu w historii Polski i świata oraz jego konsekwencjom.
O godzinie 08:00 antena pokaże „Wieluń. 4.40” reportaż z cyklu „Kalendarium historyczne”, opowiadający o ataku hitlerowskiego lotnictwa na Wieluń. Hitlerowcy uderzyli na to miasto jeszcze przed atakiem na Westerplatte. W ciągu niespełna półtorej godziny 76 eskadra lotnictwa bojowego III Rzeszy zrzuciła na nań 380 bomb o wadze 46 ton, zabijając 2169 osób. Wieluń był dramatycznym początkiem, a Warszawa punktem kulminacyjnym kampanii wrześniowej.
Godzina 08:28 – „Westerplatte – jeszcze jedna historia”, z cyklu „Kalendarium historyczne”. Reportaż przedstawia najnowsze wyniki badań, dotyczących obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte we wrześniu 1939 r. Prezentuje dokumentację fotograficzną i filmową obrony półwyspu oraz działań wojennych pancernika Schleswig – Holstein. O dramatycznej walce z hitlerowcami opowiadają Ignacy Skowron, ostatni żyjący obrońca Westerplatte oraz córka kapitana Franciszka Dąbrowskiego, zastępcy majora Henryka Sucharskiego, dowódcy westerplatczyków.
09:50 – „Lotnicy” – film dokumentalny, w reżyserii Stanisława Falińskiego. Opowiada on o tragicznych losach i niezwykłej przyjaźni dwóch pilotów: Polaka Stanisława Skalskiego oraz Niemca – Friedricha Wimmera. Obaj spotkali się 1 września 1939 r. Skalski zestrzelił samolot Wimmera; w ten sposób rozpoczął swój wojenny szlak. Szybko stał się asem lotnictwa – miał najwyższą liczbę zestrzeleń wśród polskich pilotów, nagrodzono go Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz stopniem generała brygady. Po wojnie na osiem lat trafił do więzienia; spędził rok w celi śmierci. Wimmer pracował jako jeniec na Kaukazie. Lotnicy spotkali się znowu w 1990 r., są bliskimi przyjaciółmi. Bohaterowie filmu opowiadają o swoich losach wojennych i powojennych. Ich wypowiedzi są ilustrowane materiałami archiwalnymi.
Godzina 13:25 – „Zejść na ziemię”, film dokumentalny, usiłujący znaleźć odpowiedź na pytanie, jak wyglądało powstanie warszawskie z perspektywy żołnierzy niemieckich? Autorom udało się zarejestrować szokujące wspomnienia tych tragicznych 63 dni walk z obu stron barykady. Wspominają nie tylko powstańcy, lecz także żołnierze Wehrmachtu, którzy w 1944 r., jako młodzi chłopcy zostali wysłani do Warszawy. Wielu z nich nie miało pojęcia, dokąd jedzie. W opowieści o przeżytym koszmarze przez ówczesnych 16 -, 17 – letnich bohaterów autorzy wplatają materiały archiwalne, w tym niemieckie zdjęcia lotnicze okupowanej stolicy, które zostały odnalezione w National Archives w Waszyngtonie.
Godzina 15:55 „Lwy Westerplatte” – film dokumentalny, prezentujący powojenne losy obrońców półwyspu. W 1939 r. strzegły go 182 osoby. Po wojnie PRL-owskie władze uznały ich za podejrzanych. Prześladowano ich i odmawiano wszystkiego. Jeden przez dziesięciolecia bezskutecznie zabiegał o zamianę mieszkania na poddaszu na wygodniejsze. Inny był szykanowany, stracił wzrok na tle nerwowym. Dopiero po 1989 r. władze pomyślały o zadośćuczynieniu. Westerplatczycy zostali odznaczeni Krzyżami Kawalerskimi Virtuti Militari.
Godzina 18:35 – „Bagnet z broni” – reportaż, opowiadający o dwóch żołnierzach września 1939 r. Jeden z nich służył w Suwalskiej Brygadzie Kawalerii, drugi w oddziałach Korpusu Ochrony Pogranicza. Obaj walczyli wręcz, na bagnety z Wehrmachtem i wojskiem radzieckim, stracili kolegów, przyjaciół i rodziny. Reportaż opowiada o walce tych ludzi i dzisiejszym wojsku. Program próbuje określić, na ile przeszłość jest w stanie determinować teraźniejszość i zachowania współczesnych.
Godzina 20:05 – „Komunikaty wojenne”, program prezentujący wydarzenia związane z pierwszym dniem wojny: bombardowanie Wielunia, obrona Westerplatte, walki na Pomorzu, bitwę pod Mokrą oraz treść komunikatu wojennego Nr 1.
20:20 – „Westerplatte”, dramat wojenny wyreżyserowany przez Stanisława Różewicza. Ukazuje pierwsze dni II wojny światowej z punktu widzenia obrońców polskiej placówki wojskowej w Wolnym Mieście Gdańsku. Scenariusz powstał na podstawie m.in. zapisków majora Henryka Sucharskiego – dowódcy westerplatczyków. Opowiada on o konflikcie między majorem Sucharskim, zwolennikiem szybkiej kapitulacji, a kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim, opowiadającym się za walką do ostatniej kropli krwi. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia.
Godzina 21:55 – „Śląski wrzesień 1939”. Reportaż o kampanii wrześniowej na Górnym Śląsku, szukający odpowiedzi na pytanie, czy region ten był oazą polskości czy raczej siedliskiem V Kolumny III Rzeszy. Już rankiem 1 września doszło tam do masowych egzekucji. W ciągu czterech pierwszych dni wojny Grupa Operacyjna Śląsk, dowodzona przez generała Jana Sadowskiego, stoczyła aż cztery duże potyczki. Do walki z Wehrmachtem stanęli harcerze i powstańcy śląscy. Niestety, ci bohaterscy obrońcy byli często denuncjowani przez niemieckich sąsiadów.
Źródło: Telewizja Polska
