3 lipca 2014 roku w siedzibie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji odbyło się spotkanie z przedstawicielami Zentrale Beitragsservice – organizacji odpowiedzialnej za pobór opłaty audiowizualnej w Niemczech. Wizyta jest elementem prowadzonych od wielu miesięcy przez KRRiT analiz obowiązujących w Europie systemów poboru opłat abonamentowych. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zentrale Beitragsservice to organizacja powołana przez media publiczne w Niemczech, której powierzono odpowiedzialność za pobór składki abonamentowej. W jej skład wchodzą przedstawiciele tych mediów, głównie dyrektorzy zarządzający, którzy ustalają budżet organizacji. Określaniem wysokości środków potrzebnych na funkcjonowanie stacji publiczno-prawnych zajmuje się Komisja ds. Określania Zapotrzebowania Stacji Radiowo-Telewizyjnych (w skrócie KEF) złożona z przedstawicieli poszczególnych landów.
– Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji na początku tej kadencji, jako jedno z priorytetowych zadań postawiła sobie zmianę systemu finansowania mediów publicznych. Podejmowane przez nas działania: prace studyjne, analizy, wymiana doświadczeń międzynarodowych służą właśnie temu celowi. Państwa doświadczenia zarówno z procesu przygotowywania, jak i wdrażania w roku 2013 nowego modelu będą dla nas wyjątkowo cenne – powiedział Jan Dworak, przewodniczący KRRiT otwierając spotkanie.
Niemiecka delegacja zapoznała się z przygotowaną przez KRRiT prezentacją obowiązującego systemu poboru opłaty abonamentowej w Polsce.
– Od ponad pół roku wymieniamy doświadczenia z partnerami z Niemiec i Czech. Zwłaszcza model niemiecki docelowo jest nam bliski z uwagi na jego efektywność, powszechność i przewidywalność przychodów. Jest także sprawiedliwy społecznie jako stosunkowo niska „składka” obywatelska na utrzymanie mediów publicznych – powiedział podczas spotkania Sławomir Rogowski, członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
W trakcie roboczego spotkania omówiony został stan prac nad zmianą obowiązującego systemu i główne założenia nowego modelu finansowania mediów publicznych, nad którym prace prowadzone są w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, i w których aktywny udział doradczy bierze Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
– W Niemczech zdajemy sobie sprawę jak ważną instytucją są media publiczne. W świecie polityki panuje niemal powszechny konsensus dotyczący ich roli w demokratycznym państwie. Wiemy, że zapewniają płaszczyznę debaty publicznej i wspierają rozwój niemieckiej kultury – powiedział Axel Fell, dyrektor Działu Obsługi Klienta Beitragsservice.
Przedstawiciele Zentrale Beitragsservice przedstawili szczegółowe informacje dotyczące przygotowania i wdrażania nowego systemu poboru składki abonamentowej wprowadzonej w styczniu 2013 roku w Niemczech, a także zmian, jakie zaszły w stosunku do obowiązującego wcześniej modelu poboru opłaty.
W spotkaniu uczestniczyli Axel Fell, dyrektor Działu Obsługi Klienta Beitragsservice, Bernd Roβkopf, dyrektor zarządzający Beitragsservice, Susanne Wagenfeld, dyrektor Departamentu Prawnego Beitragsservice, Christian Kramer, dyrektor Beitragsservice MDR w Lipsku oraz Bartosz Dudek, kierownik zespołu Sekcji Polskiej Działu Programów Europejskich Deutsche Welle.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego reprezentowali Karol Kościński, dyrektor Departamentu Własności Intelektualnej i Mediów oraz Karol Zgódka – specjalista ds. prawa medialnego, Krajową Radę Radiofonii i Telewizji reprezentowali Jan Dworak, przewodniczący KRRiT, członkowie KRRiT Krzysztof Luft, Sławomir Rogowski i Stefan Pastuszka oraz pracownicy Biura KRRiT.
Wizyta niemieckiej delegacji jest kolejnym spotkaniem w ramach prac prowadzonych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, związanych z wypracowaniem optymalnego modelu poboru opłaty abonamentowej w Polsce. W marcu przedstawiciele KRRiT spotkali się w Pradze z przedstawicielami czeskiego radia i telewizji publicznej, które są instytucjami odpowiedzialnymi za pobór abonamentu w Czechach. W listopadzie 2013 roku w Kolonii odbyło się spotkanie poświęcone szczegółowemu omówieniu organizacji, logistyki i środków technicznych wykorzystywanych w obsłudze niemieckiego systemu poboru opłaty audiowizualnej przez Zentrale Beitragsservice.
Składka audiowizualna
W styczniu 2013 roku w Niemczech wprowadzono nowy system pobierania opłat za korzystanie z usług publiczno-prawnych stacji radiowo-telewizyjnych. Dotychczasowa opłata abonamentowa została zastąpiona „składką” audiowizualną.
Celem wprowadzenia nowej regulacji było ustabilizowanie spadających od lat wpływów z opłat abonamentowych oraz obniżenie kosztów obsługi. W roku 2013 suma zebranej składki na media publiczne wyniosła 7 681 200 000 euro (ok. 31,5 mld zł). Wpływy z nowej opłaty wzrosły o jeden procent (tj. o 80 milionów euro) w porównaniu z rokiem 2012, a koszty poboru opłaty audiowizualnej zmniejszyły się o 25%. Dla porównania kwota abonamentu w Polsce oscyluje ostatnio wokół 700 mln zł (ok. 172 mln euro.)
Miesięczna, zryczałtowana opłata dostępowa od gospodarstwa domowego (tzw. Rundfunkgebühr) wynosi obecnie w Niemczech 17,98 € (ok.75 zł). Opłata abonamentowa rtv od stycznia 2015 roku będzie wynosić 17,50 euro miesięcznie, czyli 48 eurocenty mniej niż obecnie.
Inaczej niż przed reformą, opłata ta jest niezależna od ilości posiadanych odbiorników oraz liczby osób korzystających z oferty mediów publicznych.
Nowością jest sposób naliczania opłat od firm, zakładów pracy i instytucji. Wysokość opłat w tym segmencie wyliczana jest na podstawie ilości lokalizacji (filii), liczby zatrudnionych i liczby samochodów służbowych. Instytucje użyteczności publicznej (szkoły, uczelnie, policja itp.) traktowane są ulgowo.
W Niemczech zreformowano również system pobierania opłat. Dotychczasową centralę poboru abonamentu (GEZ) zastąpiono tzw. centralą serwisową (Servicezentralle) oraz jej regionalnymi odpowiednikami. Dane dotyczące obowiązku opłat czerpane są prosto z gminnych urzędów meldunkowych. Podstawą prawną reformy jest umowa zawarta między 16 niemieckimi krajami związkowymi (dosł. umowa państwowa o radiofonii, Rundfunkstaatsvertrag).
W Republice Czeskiej obowiązek płacenia abonamentu uregulowany został ustawą z 5 sierpnia 2005 roku.
Zgodnie z ustawą płatnikiem abonamentu jest posiadacz urządzenia umożliwiającego odbiór programu telewizyjnego oraz posiadacz urządzenia umożliwiającego odbiór programu radiowego, nawet jeśli urządzenia te używane są do innych celów.
W przypadku osób fizycznych abonament płaci każde gospodarstwo domowe bez względu na liczbę posiadanych odbiorników. W przypadku przedsiębiorstw i osób prowadzących działalność gospodarczą, abonament pobierany jest za każdy odbiornik.
Zgodnie z obowiązującym prawem, istnieje zasada „domniemania posiadania odbiornika telewizyjnego i radiowego”, co oznacza, że każde gospodarstwo domowe posiadające dostęp do energii elektrycznej jest zobowiązane do opłacania abonamentu za telewizję i radio publiczne. Osoba fizyczna oraz prawna zobowiązana jest do zgłoszenia nadawcy publicznemu, że została abonentem w ciągu 15 dni od wejścia w posiadanie odbiornika telewizyjnego lub radiowego. Zobowiązana jest też do podania posiadanej liczby odbiorników.
Dostawca energii jest zobowiązany do okazania w ciągu 30 dni na żądanie nadawcy listy odbiorców, z którymi zawarł umowę o dostarczenie energii. Przedsiębiorstwo energetyczne nie zajmuje się pobieraniem abonamentu rtv ani też zaległych należności z tego tytułu. Dostawca energii ma prawo żądać od nadawcy publicznego zwrotu poniesionych w związku z tym kosztów. Administratorami ewidencji podmiotów zobowiązanych do uiszczenia abonamentu są nadawcy publiczni – osobno telewizja i osobno czeskie radio.
Osoba fizyczna lub prawna, która nie figuruje w ewidencji nadawcy publicznego, ale jest odbiorcą energii, uważana jest za płatnika abonamentu. Do takiego potencjalnego abonenta kierowane jest wezwanie do rejestracji odbiornika i zapłaty należnego abonamentu. Istnieje możliwość złożenia oświadczenia o innym stanie rzeczy w terminie 30 dni. Brak odpowiedzi oznacza uznanie danej osoby za płatnika abonamentu.
Wysokość miesięcznych opłat abonamentowych w Czechach wynosi:
– od urządzenia umożliwiającego odbiór programu telewizyjnego – 135 CZK (20,65 PLN),
– od urządzenia umożliwiającego odbiór programu radiowego – 45 CZK (6,88 PLN)
Ustawa przewiduje zwolnienia od opłaty abonamentowej. Zwolnienia przysługują m.in. obywatelom innych państw nie posiadającym stałego obywatelstwa, osobom niewidomym, osobom głuchym, o ile mieszkają samotnie, osobom fizycznym o niskich dochodach. Katalog zwolnień jest znacznie mniejszy niż w Polsce.
W roku 2013 suma zebranej opłaty na telewizję i radio publiczne w Czechach wyniosła 7 376 336 888 koron (ok. 1 mld zł).
Źródło: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
