1 marca – to jedno z najnowszych świąt państwowych, ustanowione przez Sejm w 2011 roku: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Po raz pierwszy obchodzony był trzy lata temu, w 60 rocznicę wykonania wyroku śmierci na siedmiu członkach IV Komendy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Bazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce. W tym dniu TVP Historia przypomina dzieje Żołnierzy Wyklętych.
13:30 „Spór o historię”. Goście programu: dr Tomasz Łabuszewski, Kazimierz Krajewski i dr Andrzej Zawistowski (wszyscy z Instytut Pamięci Narodowej) starają się znaleźć odpowiedź na pytanie o sens działania zbrojnego podziemia w Polsce po decyzjach, które zapadły w Jałcie. Przypominają sylwetki i losy najważniejszych postaci ówczesnych ugrupowań niepodległościowych.
14:20 „Sny stracone – sny odzyskane”, reż. Arkadiusz Gołębiewski. Film dokumentalny opowiadający o losach polskich rodzin, odnoszący się do represji stosowanych wobec ludności cywilnej, w odwecie za pomoc partyzantce niepodległościowej okazywaną po 1944 roku.
18:00 „Żołnierze wyklęci”, reż. Wincenty Ronisz. Film opowiadający o losach tysięcy uczestników zbrojnego podziemia niepodległościowego, podejmujących partyzancką walkę, działania propagandowe i wywiadowcze oraz rehabilitacji ich pamięci po ponad 50 latach.
19:45 „A potem nazwali go bandytą”, reż. Grzegorz Królikiewicz. Filmowa opowieść o Józefie Kurasiu, PS. „Ogień”, który w ciągu zaledwie czterech lat (1943-47) stał się najpierw najjaśniejszą, a potem najbardziej posępną legendą Tatr. Od nienawiści do hitlerowców, którzy zamordowali jego rodzinę, poprzez członkostwo w AK, „romans” z ludowcami i „karierę” w UB doszedł do postawy skrajnie opozycyjnej wobec władzy komunistycznej i do końca walczył ze swym oddziałem przeciwko władzy ludowej. Był ofiarą, oprawcą, swoistym fenomenem.
20:55 „Orlik”. Program przedstawiający sylwetkę Mariana Bernaciaka ps. „Orlik”. Walkę rozpoczął jako regularny żołnierz, najpierw z Niemcami, potem z Sowietami, którym uciekł z jenieckiego transportu. Od roku 1942 był dowódcą placówki AK Ryki, potem dowódcą Kedywu Podobwodu „A”. Na początku 1944 roku został mianowany dowódcą Oddziału Partyzanckiego odtwarzającego 15. pp „Wilków”. Jego oddział brał udział w akcji „Burza” i operacji podjętej przez Komendę Okręgu AK Lublin posyłającej wszystkie siły partyzanckie na odsiecz Powstaniu Warszawskiemu. Walkę toczył do śmierci – 24 czerwca 1946 roku.
21:30 „Klamra”, reż. Piotr Mielech, Jędrzej Lipski. Fabularyzowany film dokumentalny opowiadający o losach pułkownika Adama Lazarowicza, nauczyciela, oficera AK, wiceprezesa IV Zarządu organizacji Wolność i Niezawisłość. Jego walka o wolną Polskę, zakończyła się tragiczną śmiercią w więzieniu mokotowskim 1 marca 1951. W rolę tytułowego bohatera wcielił się Mariusz Banaszewski, obok niego w filmie zagrali również, Marcin Januszewski i Michał Malinowski w roli Zbigniewa Lazarowicza, syna Adama.
Źródło: Telewizja Polska
